این موجهای ضربهای مواد میان ستارهای را آشفته میکنند و شاید فرآیند فرو ریزش گرانشی را که سرانجام باعث تشکیل ستارگان در ابرهای میان ستارهای میشود، آغاز میکنند. از هنگام اختراع تلسکوپ ، هیچ ابر نواختری در کهکشان ما کشف نشده است. اگر ابر نواختری بوجود میآمد، تا چندین ماه ، در آسمان به تابناکی ماه میدرخشید. اگر آن ابر نواختر فرضی به زمین بسیار نزدیک میبود، میتوانست جو زمین را منهدم کند.
زمانی که ستاره بقدر کافی جرم از دست داد، دمایش افزایش یافته و نور اشعهی فرابنفشی ساطع می کند که باعث یونش تمام مواد اطرافش، که خودش کمی قبلتر از دست داده بود می شود. این شاخه که خود شامل زیرشاخهای دیگر به اسم سحابی پیش-سیاره نما می شود، شامل جرمی نجومیست که بخشی کوتاه از عمرش را در ستارهای در حال شکلگیری میگذراند. این یک فاز سریع و زودگذر است که شامل اواخر شاخهی عظیم مجانبی و بدنبالش سحابی سیاره نماست. اجرام آسمانی ای که سحابی نامیده شدهاند، در چهار دستهی اصلی جای می گیرند. اکثر آنها در ردهی سحابیهای نشری قرار میگیرند، بدین معنی که مرزهای مشخصی ندارند. میتوان آنها را براساس رفتارشان با نورمرئی به دو دستهی دیگر تقسیمبندی کرد- “سحابی نشری” و “سحابی بازتابی”.
سحابی انکساری که ذرات غبار نور را منعکس نمیکنند، بلکه متواری (پخش) میکنند. نور قرمز میتواند آسانتر از نور آبی از ابر غبار بگذرد، پس نور آبی بیشتر پراکنده میشود، این امر موجب آبی شدن آن ابر میشود. که ذرات غبار نور را منعکس نمیکنند، بلکه متواری میکنند. وقتی ستارهای با حداقل هشت برابر اندازه خورشید به پایان عمرش میرسد، به جای تبدیل شدن به کوتوله سفید منفجر میشود و مقدار زیادی ماده و انرژی را در فضا آزاد میکند. این مواد آزاد شده، سحابیهای جدیدی را به وجود میآورند.
آنها به ستارهها حیات میبخشند و از طرفی دیگر با مرگ یک ستاره متولد میشوند. سحابی یا “nebulae”از لاتین کلمهی ابر آمده است و سحابیها عموما ابرهای عظیمی از گاز و غبارند که از عناصر بنیادی و سادهای مثل هیدروژن تشکیل شدهاند. برهمکنش بین این عناصر از یک طرف ستارهها را شکل میدهد و از طرفی دیگر، سبب میشود که سحابیها را در اشکال مختلفی ببینیم. مثلا شکل سحابی خرچنگ در فاصله ۶۵۰۰ سال نوری از زمین، مدیون انفجاری ابر نواختری یک ستاره است که مقدار زیادی ماده را در فضا پراکنده کرده است. در نهایت موادی که در این انفجار تولید شدهاند، ستارههای نوزاد را تغذیه خواهند کرد.
قدیمیترین اسناد مربوط به سحابیها حدود هزار سال سن دارند. از جمله زیباترین و بزرگترین سحابیهای آسمان و در واقع بزرگترین سحابی آسمان تابستان میتوان به سحابی مرداب از قدر 5 در صورت فلکی قوس اشاره کرد. هنگامی که ستاره بصورت ابرنواختر منفجر میشود، لایههای گازی بیرونی آن برای تشکیل بقایای ابر نواختری تابان ، متلاشی شده و با سرعت از هستهاش فاصله میگیرند. برخی از انفجارات آنقدر شدیدند که حتی خود هسته نابود میشود.
این اشعه ماوراlet بنفش گازی را که توسط تابش یونیزان دفع می شود ، روشن می کند و بنابراین سحابی سیاره شکل می گیرد. اگر وارد سحابی بشویم می توانیم یک خوشه باز را ببینیم که از حدود 30 ستاره پنهان شده توسط گازها تشکیل شده است. کل جرمی که در سحابی های این نوع تشکیل می شود ، حدود 800 برابر از جرم خورشید است. ستارگان از نوع طیفی O می توانند در شعاع 350 سال نوری گاز را یونیزه کنند.
نشانه های سحابی
سحابی اسکیمو در فاصله 5 هزار سال نوری از ما قرار دارد و با تلسکوپ کوچکی در جهت صورت فلکی صورت فلکی جوزا قابل تشخیص است. سحابی های بازتابی ابرهایی از گاز و غبار هستند که توسط ستاره ها روشن می شوند. نمونه ای از این سحابی ها سحابی های اطراف هستند ستاره های درخشاندر خوشه Pleiades. برخی از سحابیها آنقدر روشن هستند که با چشم غیر مسلح هم دیده میشوند. سحابی شکارچی یکی از این سحابیها است که بین ستارگان شمشیر صورت فلکی شکارچی قرار دارد.
همراه با سحابی ها در فضا آکا
سحابی های تاریک، که به سحابی های جذبی نیز معروفند، هیچ تشعشعی از خود ندارند، ولی ممکن است نورهای جذب شده را به شکل امواج رادیویی یا انرژی مادون قرمز دوباره بتابانند. شاید جرم سحابی های تاریک چندین هزار بار از جرم خورشید بیشتر باشد. اگر یک سحابی به اندازه کافی جرم داشته باشد، در نقطه ای از زمان موادش فشرده شده و تبدیل به ستاره می شود. سحابی های تاریک- ابرهای متراکم (معمولاً مولکولی) از گاز بین ستاره ای و غبار بین ستاره ای. آنها به دلیل جذب بین ستاره ای نور توسط غبار شفاف نیستند.
سحابی های یونیزه شده توسط تشعشع- مناطقی از گاز بین ستاره ای که به شدت توسط تابش ستارگان یا سایر منابع تابش یونیزان یونیزه می شوند. سحابی های یونیزه شده توسط تابش نیز در اطراف منابع قدرتمند پرتو ایکس در کهکشان راه شیری و دیگر کهکشان ها (از جمله هسته های فعال کهکشانی و اختروش ها) ظاهر می شوند. آنها اغلب با درجه حرارت بالاتر و درجه بالاتر یونیزاسیون عناصر سنگین مشخص می شوند. M8 در نزدیکی یک خوشه ستاره ای باز قرار دارد – این ترکیب غیر معمول نیست. همانطور که قبلا ذکر شد، سحابی ها مناطق تشکیل ستاره هستند و اغلب خوشه هایی از ستارگان جوان و درخشان در داخل آنها یا در نزدیکی آنها قرار سحابی چیست دارند. در حال حاضر با کمک دوربین های شکاری کوچک می توانید برخی از جزئیات M8 را مشاهده کنید و با استفاده از دوربین های دوچشمی قدرتمندتر می توانید مشاهده کنید.
- بقایای ابرنواختری توسط یک موج ضربهای در حال انبساط محدود شده است و شامل موادی میشود که به بیرون پرتاب شدهاند و در حال انبساط هستند.
- علت این است که بیشتر ستارههای ضعیف در پشت سحابی قرار گرفته اند و روشنایی آنها به اندازه ی ثابت دلتا m کاهش مییابد.
- یک سحابی انعکاسی نادر به اصطلاح پژواک نوری است که پس از طغیان نوا در سال 1901 در صورت فلکی برساوش مشاهده شد.
- این روزها با وجود آلودگی نوری، هنوز هم میتوان برخی سحابیها را با چشم غیرمسلح مشاهده کرد.
بیشتر سحابی ها در نتیجه انفجار گاز و غبار تولید شده در هنگام مرگ ستاره تشکیل می شوند.ابرنواخترانفجار. یک انفجار ابرنواختر، غبار و گازهایی را آزاد می کند که با انرژی هسته آن یونیزه می شوند. سحابی چشم خدا یکی از شگفتانگیزترین سحابیها در کیهان محسوب میشود که در صورت فلکی دلو در فاصله ۶۵۵ سال نوری از زمین واقع شده و وسعت آن حدود ۳ سال نوری است. شاید تاکنون نمیدانستید که ستارهها چگونه متولد میشوند و یا نحوه مرگ آنها به چه شکل است. در این مقاله قصد داریم اجرامی به نام سحابی را معرفی کنیم که هم زادگاه ستارگان و هم گورستان آنها هستند!